« Amauricus de Probato-Monte, miles, compositionem inter monachos Columbenses,
priorem de Mestenoue et Theobaldum de Artia factam, confirmat. »
A Original en parchemin. Arch. dép. Eure-et-Loir, H 2347.
a Cartulaires de Saint-Thomas d'Epernon et de Notre-Dame de
Maintenon prieurés dépendant de l'abbaye de Marmoutier, éd. Auguste
Moutié et Adolphe de Dion, Rambouillet, 1878.
D'après a.
« Ego Amauricus de Probato-Monte,
miles, notum facio universis presentes litteras inspecturis, quod cum
contentio esset inter viros venerabiles et religiosos abbatem et conventum
Columbenses et priorem de
Mestenon, ex una parte ; et Theobaldum de Artia, militem, ex altera, super
justitia de Pratis : tandem in hunc modum composuerunt.
Videlicet quod justitia de Pratis de cetero erit communis
; ita quod dictus abbas et conventus Columbenses et prior
de Mestenon habebunt medietatem justicie, et dictus Theobaldus, miles et heredes sui aliam
medietatem.
Hoc excepto, quod dicti monachi, sine parte dicte Theobaldi
et heredum suorum habebunt census et justiciam censuum quos antea sine parte dicti
Theobaldi et heredum suorum in dicta villa habebunt ;
videlicet, si census non reddatur ad diem, et si vende venditionum censivarum, si
que fuerint in illa censiva, similiter non reddantur ad diem.
Omnimoda autem alia justicia ibidem ob veniens sive in fundo, sive de fundo,
prout dictum est, pro medietate communis erit jam dictis monachis et dicto
Theobaldo et heredibus suis, videlicet in villa sicut in
campis.
De campipartoribus in Augusto ita erit ut solet : Videlicet, quod
dictus Theobaldus et heredes sui infra festum beati
Martini estivalis habebunt campipartorem suum in villa de
Pratis, et dicti monachi similiter suum ; et quum homines
jam dicte ville campipartiri voluerint, ipsi requirent campipartorem dicti
Theobaldi et heredum suorum et campipartorem dictorum
monachorum similiter ; sed si campipartor monachorum inventus non fuerit, vel si
inventus ire noluerit, vel non poterit, campipartor dicti
Theobaldi et heredum suorum campipartietur.
Tenebitur tamen campipartor dicti Theobaldi et heredum
suorum monachis juramento singulis annis, quod fideliter et bona
fide campipartietur et quod maliciose campipartiri non differet vel dolose.
Si autem homines jam dicte ville non requisierint campipartorem monachorum,
tenebuntur se purgare secundum consuetudinem terre, vel emendam facere, et illa
emenda pro medietate communis erit dictis monachis et dicto
Theobaldo et heredibus suis.
Si vero campipartor dicti Theobaldi et heredum suorum non
inter esset in villa quum homines ejusdem ville vellent campipartiri, alium loco
suo ponere teneretur ; quia si dicti monachi per defectum campipartoris dicti
Theobaldi et heredum suorum dampna consequerentur, dictus
Theobaldus et heredes sui ad dampna et deperdita tenerentur
eisdem.
In Augusto dicti monachi tenentur querere dicto
Theobaldo et heredibus suis granchiam competentem in
magnitudine et clausura et coopertura ad campipartem suam ponendam, quia si forte
non quererent, vel minus competentem quererent ad dampna et deperdita que dictus
Theobaldus et heredes sui exinde tantum modo
consequerentur, tenerentur eisdem.
Homines vero de Pratis tenentur querere granchiam dictam
singulis annis pro monachis, quia si non quererent, ad dampna et deperdita que
exinde monachi consequerentur, tenerentur eisdem et emendam facerent, et illa
emenda esset communis dictis monachis et dicto Theobaldo et
heredibus suis.
Dictus vero Theobaldus et heredes sui habebunt granchiam
illam tantum modo a festo sancti Martini estivalis usque ad natale
Domini.
Item, dictus Theobaldus et heredes sui non habebunt in villa
de Pratis, aut extra, in terra communi, plateam ad
granchiam faciendam, vel aliud hebergamentum ; nec monachi similiter in villa, aut
extra, in terra communi.
Item, dictus Theobaldus et heredes sui non habebunt in villa
de Pratis, aut extra, in terra communi, plateam ad
granchiam faciendam, vel aliud hebergamentum ; nec monachi similiter in villa, aut
extra, in terra communi.
Item, dictus Theobaldus et heredes sui non poterunt de
cetero capere culcitras ville, nisi mutuo vel locato et non aliqua vi ;
nec monachi similiter.
Item, arpenta extra villam habebunt homines ejusdem ville jure
hereditario ad annuum censum duorum solidorum Carnotensium
; et illorum censuum dicti monachi habebunt medietatem, et dictus
Theobaldus et heredes sui aliam medietatem : et reddetur
videlicet medietas in festo sancti Remigii et alia medietas in
natali Domini, et recipientur in villa de Pratis a
servienti communi vel a propriis servientibus communiten.
De illis arpentis poterunt homines facere suum commodum omnibus modis quibus
poterunt, salvis redditibus et sine dampno dominorum.
Jam dicti homines erunt de cetero liberi et quieti a tallea et corve hiis et
exactionibus, a rachato et bovagio ; exceptis decem solidis quorum medietatem
habebunt dicti monachi et dictus Theobaldus et heredes sui
aliam medietatem.
Si aliquis hominum jam dicte ville, aliquo coactus infortunio vel paupertate,
terram suam incultam reliquerit, alii homines jam dicte ville, si vellent reddere
redibitiones et census, terram illam poterunt colere ; sin autem dicti monachi et
dictus Theobaldus et heredes sui terram illam excoli facient
in communi.
Census vero communes et justicie, et proventus et emende recipientur a serviente
communi, vel a propriis servientibus communiter.
De omnibus receptis communibus dicti monachi habebunt medietatem, et dictus
Theobaldus et heredes sui alteram medietatem.
De referendis autem monachi pro medietate expectabunt, et dictus
Theobaldus et heredes sui similiter expectabunt pro
medietate.
Quod ut ratum esset et stabile, ad peticionem dictorum monachorum et dicti
Theobaldi et Agnetis, uxoris ejusdem et
Helisabeth, et Ade et
Aalice, et Philippe filiarum suarum,
presentes litteras sigillo meo confirmavi.
Actum anno gracie Mº ducentesimo vicesimo quarto, mense
Maio.1»