Pierre le Vénérable, abbe de Cluny, adresse au prieur Eudes II et aux moines de St-Martin-des-Champs une épître consolatoire au sujet de la mort de leur frère Hugues [de Crécy] dont la perte lui est d'autant plus sensible qu'il lui confiait le fardeau des importantes affaires de son ordre depuis plus de vingt ans.
- A Original perdu.
- B Petri Venerabilis Epistolarumlib. IV, ep. 41.
- a Pierre de Montmartre, Petri Venerabilis epistolarum libri sex, Paris, 1522, in-fol.
- b Rééditions diverses.
- c Migne, Patrologia latina, t. 189, p. 377.
- d Recueil des chartes et documents de l’abbaye de Saint-Martin des Champs, monastère parisien, éd. Joseph Depoin, Ligugé, 1913-1921.
Venerandis et charissimis fratri et filiis nostris, domno Odoni priori et cæteris apud Sanctum Martinum de Campis omnipotenti Domino servientibus, frater Petrus, humilis abbasCluniacensium, salutem, et ab Auctore bonorum omnium totius gratiæ et benedictionis plenitudinem.
Quid dicam, quid loquar ! Putabam in asperis casibus, et maxime in morte charissimi fratris et filii nostri Hugonis284, me vos prævenire scribendo, posse prævenire conquerendo, posse prævenire lacrymando. Sed ut video, et scriptis me prævenistis, et querelis præoccupastis ; sed lacrymis tamen non anticipastis. Deflestis funus ejus post mortem ejus, sed ego adhuc viventis, quia moriturum non dubitabam, deflevi ante ipsius obitum mortem ejus. Vicistis me scribendo, sed non vicistis lacrymando. Lacrymatus sum ego prior, quia prius deficientem vidi, sed prior scribere non potui, quia ab assiduis negotiis, hoc est importunis vitæ meæ tortoribus, permissus non fui. Scribo nunc, tandem aliquando permissus, et communis fratris, filii et amici defectum vobiscum pariter, licet absens, deploro. Habeo materiam deplorationis, quantam vix camelus scriptam sublimibus et fortibus humeris portare posset ; habetis vos tantam, quantam et ipsi nostis, et ego ex parte forsitan non ignoro.
Ut enim primo de propriis loquar, quis jam a viginti et eo amplius annis, de universis qui sub cœlo sunt hominibus, tam fideliter, tam constanter, tam perseveranter onera mea a me sibi imposita, et devote causa Dei et mei suscepta, tulit, toleravit, quantascumque habere potuit vires, ea tolerando et mihi collaborando, consumpsit ? Et — ut quæ sunt vestra subjungam — quis illo amplius vel adeo rempublicam vestram dilexit ? quis ita coluit ? quis tam me quam omnes nostros ad eam diligendam, protegendam, confovendam, ad defendendam animavit ?
Hæc omnia breviter dicta, quæ si diffusius dicerentur, alio tempore et otio indigenter admonent nos, hortantur nos ut tam dilecti, tam chari, tam unici fratris, filii et amici, etiam post mortem non obliviscamur ; sed, si veri amici fuimus vel sumus, magis nunc mortuo quam si viveret ostendamus. Deploremus pia compassione funus ejus, prosequamur magis occultis lacrymis et precibus animam ejus, ut cui jam affectum nostrum ostendere non possumus conridendo vel collætando, ostendamus orando, sacrificando vel pie pro anima ejus coram Deo collacrymando. Fiat hoc apud vos specialiter pro ipso ; fiat et pro priore nostro ; fiat, si placet, et pro multis sanctis, religiosis et magnis coram Deo hominibus nuper apud nos defunctis quorum memoria, sicut bene novi, in benedictione est, quorum recordatio coram Deo non delebitur, sed in memoria æterna erunt et ab auditione mala per Dei gratiam non timebunt. Unde cessent jam lacrymæ inanes, et inconsiderato dolore extortæ coram hominibus, et succedant gemitus pro salute istorum effusi coram Deo cum precibus.
Valeat sanctum collegium vestrum, Deo acceptum, nobis jocundum et, Deo propitio, de bono semper in melius provehendum.