Procès verbal de la canonisation solennelle et de la translation des reliques de saint Gautier.

  • A Original sans sceau. Arch. dép. Val d'Oise, 9H, cart. I. Vidimus de Guillaume, archevêque de Rouen en date à Pontoise, d'octobre 1294.
  • a Cartulaire de l'abbaye de Saint-Martin de Pontoise, J. Depoin (éd.). Pontoise: 1895.
D'après a.

, Pontesaram veni ego Hugo Roth[omagensis] dictus arch[iepiscopus]. Convenerunt pariter Teobaldus Parisiac[us] et Teobaldus Silvanect[ensis] venerandi pontifices. Presidente monasterio Sti Martini Abbate Will[el]mo, Assistentibus quam multis religiosis et autenticis personis. Clero et populo multipliciter aggregato, Missa super hoc legatione et assensu magnifici Remorum archiep[iscopi] Sansonis et aliquorum Gallie pontificum. Tunc apertum est monumentum abbatis Walterii prefati monasterii Pontesiarensis Sti Martini. Invitantibus, immo cogentibus miraculis non vanitate sed veritate choruscantibus in presenciarum et multis retroactis temporibus. Quia vero sancta et celebris ac pernecessaria sanctorum patrum devotio penitencium misereri maxime consuevit, pre ineffabili gratia redemptoris nostriqui peccata dimittit et pre manifestatione fidelis servi sui patris Walterii cujus reliquias presens ecclesia reverenter aspexit, et miraculorum ejus gloria letificari meruit, Christi fidelibus ipsius patris Walterii beneficia implorantibus penitencialis oneris indulgenciam statuimus tribuendam : De penitenciis ergo criminalium que septennio concluduntur, pie confitentibus et vere penitentibus, Annus integer, et reliquorum annorum pars tercia relaxatur. His vero qui annorum quatuordecim penitenciam susceperunt duo anni integri, et residui temporis pars tercia condonatur. Viginti autem annorum tres annos remittimus et residui temporis partem terciam indulgemus. De penitenciis vero quadraginta annorum et eo amplius totam medietatem remittimus, et reliquorum annorum partem terciam condonamus. De parvulis vero qui baptizati vel sine baptismo infra septem annos per negligenciam parentum mortui sunt, penitenciam parentibus ipsorum remittimus, excepta sexta feria in ebdomada, in qua etiam si ad ecclesiam penitens perrexerit, Qualem karitate ei presbiter suus dederit, talem habeat. Si vero infirmus fuerit, aut mulier pregnans vel debilis qui jejunare non possit, dicat septies pater noster vel faciat bonum quod potuerit. Partem vero terciam de penitenciis minorum peccatorum remittimus et oblita peccata ommino condonantur. Hec autem prescripta indulgencia a die crastina inventionis sancte Crucis in annum integrum et singulis hujus presentis anni diebus cunctis ad memoriam Sancti venientibus sub gracie divine confidencia a nobis concessa est. A stipulatione autem reverendorum patrum episcoporum et ceterorum qui beati Walterii translationi presentes assisterunt statuimus, ut prefati Sancti festiva memoria annuatim celebretur. Pia etiam et misericordi ipsorum patrum consideratione decrevimus, ut quia habundante iniquitate his novissimis temporibus pauci dignos penitencie fructus faciunt, uberioris indulgencie gratia peccantibus subveniatur. Quapropter omnibus illis qui qua die beatum corpus levatum est, et die crastina in qua recolitur anima celebritas Sancti, ad ipsum sanctum gracia remissionis advenerint, ipso quocumque advenient anno de qualibet provincia vel episcopatu sancti clemenciam adierint, suprascriptam indulgenciam plenarie impendimus. Ad hec me quidem indignum, et peccatis gravibus, et culpis veteribus oneratum, jure confiteor, unde multa et magna misericordia Dei totus indigeo. Suffragantibus itaque meritis et precibus pii patris Walterii abbatis Dni nostri graciam et matris misericordie clemenciam et omnium sanctorum miserationem assiduam suppliciter exoro, et ecclesie catholice communioni transitum meum, finemque commendo.