B Bibl. de Corbeil-Essonnes, ms. 105, cartulaire du XIIIe siècle.
a Cartulaire de Saint-Spire de Corbeil au diocèse de
Paris, éd. Émile Coüard-Luys, Rambouillet, 1882.
D'après a.
Universis presentes litteras inspecturis officialis curie
Parisiensis
salutem in Domino.
Notum facimus quod cum inter capitulum Beati Exuperii
Corboliensis ex una parte, et Johannem de Gres,
capicerium ejusdem ecclesie, ex altera, orta esset questio super custodia thesauri
et omnium que sunt in thesauro ; item super custodia librorum et omnium
ornamentorum et vestimentorum dicte ecclesie ; item super pulsacione campanarum,
acceensione cereorum, lampadum ; item super provisione ignis thuribuli in missa,
in matutinis et vesperis ; item super mundacione tocius ecclesie ; item super
officio et ordinacione officii capicerie declaranda nunc et in posterum declarata
servanda et super contingentibus omnia supradicta ; item super dampnis que per
dictum capicerium incurrerat dicta ecclesia, ut dicebat dictum capitulum,
videlicet super duabus culcitris dicte ecclesie et super duobus tapetis que
dederat vetus capicerius ut dicitur, que omnia dicebant deteriorata per sui et
suorum culpam ; item super campanam et portam dicte ecclesie fractas per sui et
suorum culpam, ut dicitur, et super aliis multis dampnis que petebat ab eo dictum
capitulum sibi resarciri ; item super residencia ab ipso capicerio continue
facienda ; item super fructibus anni preteriti nuper quos dictum capitulum suos
esse dicebat, quia dictus capicerius residenciam non fecerat, ut dicebat
procurator dicti capituli ; tandem dictus capicerius, in jure coram nobis
constitutus, recognovit quod, racione capicerie, per juramentum suum tenebatur ad
continuam residenciam in predicta ecclesia faciendam.
Continuam autem residenciam recognovit ita debere facere quod non liceat ei
morari extra ecclesiam plus quam per quatuor dies continuos, nec, per
annum, ultra mensem.
Recognovit eciam quod anno precedenti residenciam non fecerat sicut debuerat.
Racione vero dampnorum predictorum, que per eum incurrerat dicta ecclesia, ut
dicebat dictum capitulum, voluit et concessit et per fidem, in manu nostra
prestitam, se specialiter obligavit ad opus casse Beati
Exuperii in quindecim libris Parisiensium
tribus annis continuis solvendis, videlicet : in proximo Natali, in
centum solidis ; in sequenti vero anno, in centum solidis, antequam percipiat
aliquid de proventu sui beneficii illius anni ; et similiter in tercio anno, in
centum solidis, antequam aliquid de proventu sui beneficii percipiat illius
anni.
Et de hoc promisit, fide data, se daturum plegios dicto capitulo, antequam bladum
hujus anni quod est in refectorio dicte ecclesie, ut dicitur, sibi liberetur.
Si vero moreretur, vel ad aliquem locum se transferret, nichilominus in dictis
quindecim libris totaliter teneretur, nisi capitulum eidem aliquid duceret
remittendum.
Recognovit eciam quod in propria persona tenetur servare claves thesauri et omnia
pertinencia que sunt in thesauro ad servicium dicte ecclesie ; et dictam ecclesiam
propriis sumptibus, die noctuque, per se vel per clericum et famulum honestos et
juratos capitulo, custodire : nichilominus, si dampnum aliquod incurrerit dicta
ecclesia, tenetur dictus capicerius illud eidem ecclesie resarcire.
Dictus vero clericus, dum cantatur in ecclesia, circa chorum et altare et
revestiarium non debet ire, nisi in superlicio, nec ad predicta debet accedere
famulus, nisi sit clericus, sicut idem capicerius recognovit.
Recognovit eciam quod propriis sumptibus debet ecclesiam servare indempnem,
recipere et reddere ad certum numerum omnia que sunt in ecclesia ad ecclesie
servicium pertinencia.
Recognovit eciam quod brachium Sancti Exuperii et alias
reliquias debet in propria persona servare.
Recognovit eciam quod debet propriis sumptibus ministrare, loco et tempore, in
choro et extra, libros et vestimenta ; ornamenta et omnia alia ustensilia ad
dictum servicium pertinencia, portare et reportare ; similiter capas in
processionibus portare et reportare ; lampades accendere et extinguere propriis
sumptibus, secundum quod consuetum est in ecclesia predicta, et
luminare cereorum quod canonici faciunt de suo, accendere in principio misse et
non ante, in vesperis, matutinis, dum pulsatur glasium et non ante, et extinguere
statim missa celebrata ac statim matutinis et vesperis de Beata
Virgine celebratis ; lampades vero quas capitulum in ecclesia de suo
facit, accendere et extinguere secundum quod consuetum est.
Recognovit eciam quod tenetur propriis sumptibus pulsare campanas ecclesie
congrue et honeste ad omnes horas, omni tempore, prout expedit dominicis diebus,
festivis et privatis, tam pro vivis quam pro defunctis, quocienscunque et
quacunque de causa ex parte canonicorum ei fuerit imperatum, nichil circa
pulsacionem auctoritate propria immutando.
Si vero glasium, ad alicujus instanciam pro aliquo mortuo, de mandato tamen
capituli, fecerit, duodecim denarios, si sibi offerantur, de gracia poterit
recipere ; tamen, si nichil sibi detur, propter hoc nichil petere poterit, nisi de
voluntate et licencia capituli.
Recognovit eciam quod tenetur providere, sed non de suo, ignem ad thuribulum in
matutinis, missa et vesperis, ac propriis sumptibus mundare ecclesiam, parare et
deparare totam.
Recognovit eciam quod ad mandatum capituli predicti, vel canonicorum, debet
propriis sumptibus facere citaciones capituli infra villam
Corbolii, exceptis illis ad quas tenetur cantor dicte
ecclesie, ut dicitur, ad quas citaciones cantoris predicti asserit se esse minime
obligatum : et omnia facere tenetur quæ faciebant quatuor servienture capicerie
readjuncte.
Recognovit eciam quod debet celebrare omnes missas omnium anniversariorum,
exceptis illis quas debent celebrare quatuor capellani majoris altaris.
Recognovit eciam quod canonicis, quandocumque voluerint celebrare, debet (eis)
ministrare vinum, aquam et omnia alia ad hoc necessaria.
Recognovit eciam quod nichil potest sine capituli licencia commodare, vel extra
ecclesiam ponere, de pertinentibus ad ecclesiam supradictam.
Recognovit eciam quod semper debet inveniri paratus vel sufficiens ejus mandatus
ad ministrandum canonicis ea que in custodia habet.
Recognovit eciam quod de malefactis et negligenciis suis que
pertinent ad ecclesiam, per dictum capitulum debet puniri, exceptis hiis
(sic) que ad tabulam chori pertinent, quorum punicio pertinet ad
cantorem.
Recognovit eciam quod capiceriam ad predicta omnia et singula sub predicto honere
(sic) recepit ut dictum est in qualibet recognicione predictarum.
Si autem aliquid circa premissa fuerit declarandum declaracioni domini
Henrici de Bries et magistri Petri
Rufi, canonicorum dicte ecclesie, omnino se stare promisit fide
data ; et, si quid emerserit circa officium dicte capicerie ordinandum,
ordinacioni eorum stabit ; et, si in aliquo premissorum defecerit, per eos
emendabit ; et, si indebite ipsum gravaverint, ad curiam
Parisiensem recursum habere poterit, quociens senciet
indebite se gravatum.
Datum anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo secundo, mense
octobri.