École des chartes » ELEC » Cartulaires d'Île-de-France » Notre-Dame de Chartres » Tome deuxième » 1249, 1er septembre

De compromisso inter Capitulum et Comitissam Carnotensem, super libertatibus dicti Capituli.

  • B Bibl. nat. de France, carton 28: Livre des Privilèges de l'église de Chartres, p. 174.
  • a Cartulaire de Notre-Dame de Chartres, éd. Eugène de Lépinois et Lucien Merlet, Chartres, 1862.
D'après a.

« In nomine Patris et Filii et Spiritus-Sancti, amen. Nos Robertus1, decanus Carnotensis, in quem compromissum est alte et basse a Capitulo Carnotensi, ex una parte, et nobili muliere Mathildi2, comitissa Carnotensi, et ejus preposito Carnotensi, ex altera, super diversis articulis in forma compromissi, sic arbitramur et arbitrando pronunciamus : quod prepositus Carnotensis gagiet emendam Capitulo Carnotensi de hoc quod Leodegarius de Mandrevilla, quem idem Capitulum advocabat in hospitem suum, qui captus fuit per vim Comitisse, spretis monicionibus factis per officialem subdecani Carnotensis de dicto Leodegario reddendo vel recredendo, suspensus fuit per vim Comitisse Carnotensis. Item quod gagiet emendam de interdicto propter hoc posito in ecclesia et civitate et banleuga Carnotensi. Item quod juret idem prepositus quod, die mercurii proxima, hora prima, publice et aperte reportet vel reportari faciat corpus dicti Leodegarii suspensi, si posset inveniri, per illos quos ei nominabimus, et a loco et in locum que nos specificabimus, vel, si corpus non possit inveniri, in quo credetur ei per juramentum, illud signum, loco dicti suspensi, quod specificabimus et dicemus. Item quod Comitissa et prepositus predicti solvant Capitulo predicto centum et quinquaginta libras turonenses, pro emendis et dampnis supradictis, termino a nobis assignando. Hec pronunciata sunt a nobis . Et vero die mercurii proxima sequenti pronunciamus, declarando supra dicta que non erant declarata, quod prepositus Carnotensis publice et aperte reportet vel reportari faciat per viarios qui suspendio dicti Leodegarii interfuerunt, a porta Turris Comitis Carnotensis usque ad domum subdecani Carnotensis, figuram, seu formam, vel signum hominis suspensi per mandatum nostrum, et illud signum, seu formam, vel figuram reddat idem prepositus, mandato dicti Capituli, coram predicto officiali subdecani. Item pronunciamus quod Comitissa et prepositus predicti solvant Capitulo predicto centum et quinquaginta libras turonenses, pro emendis et dampnis supradictis, . Item pronunciamus quod idem prepositus faciat unam processionem , Carnoti, discalciatus et nudus in bracis et camisia, tenens virgam in manibus suis, sequens processionem beate Marie, eundo et redeundo ad Sanctum-Mauricium, et in fine dicte processionis prosternat se dictus prepositus ad gradus Beate-Marie ante majus altare, et ibi, nudatus camisia, suscipiat disciplinam, genibus flexis, ab aliquo ejusdem ecclesie sacerdote. Item, super emenda gagiata a dicto preposito Capitulo Carnotensi, occasione Thome clerici, capti in ecclesia Carnotensi per vim Comitis et extracti ab eadem ecclesia et ducti et detenti in prisione dicte Comitisse, que emenda taxata fuit in mille quingentis libris parisiensibus in capitulo Carnotensi, arbitrando pronunciamus sic, videlicet : quod Comitissa et prepositus supradicti satisfaciant dicto Capitulo de dicta emenda hoc modo ; videlicet, quod Comitissa et prepositus predicti solvent dicto Capitulo quadragintas libras turonenses, terminis inferius annotatis, videlicet ducentas libras et alias ducentas libras proximo subsequentis ; et, in excambium sive permutacionem et recompensacionem emende predicte residui, dictus prepositus faciat in qualibet ecclesia cathedrali totius provincie Senonensis unam processionem secundum formam superius annotatam, videlicet unam in ecclesia Beate-Marie, sequendo processionem dicte ecclesie eundo et redeundo, ubicumque vadat processio ; item aliam processionem in ecclesia Senonensi, ; item aliam in ecclesia Carnotensi, ; alias autem processiones in aliis cathedralibus dicte provincie faciat dictus prepositus prout sibi duxerimus injungendum. Retinemus tamen nobis potestatem relaxandi eidem, vel in toto vel in parte, processiones non expressas, si viderimus expedire, et de processionibus quas fecerit extra Carnotum tenebitur facere fidem nobis vel vices nostras gerenti in capitulo Carnotensi per litteras testimoniales alicujus autentice persone. Item pronunciamus quod dicti Comitissa et prepositus faciant hodie adduci coram nobis in capitulo Johannem Le Traollier et Johannem Anglicum, qui in ecclesia Carnotensi ceperunt dictum Thomam clericum, et ipsi jurabunt, tactis sacrosanctis, quod ipsi infra instantem diem dominicam exibunt de civitate Carnotensi et banleuga, nec interim post vesperas infra muros civitatis Carnotensis morabuntur, et quod, infra mensem a dicta die dominica computandum, exibunt de tota terra Comitis Carnotensis, ubicumque sit, et de tota dyocesi Carnotensi, et in hoc instanti passagio marcii transfrectabunt in Terram-Sanctam et ibidem morabuntur irregressibiliter nisi a nobis fuerint revocati. Si vero contingeret predictos Johannem et Johannem, spretis juramentis, de locis predictis non exire terminis prefixis, vel in Terram-Sanctam non transfrectare, vel postquam transfrectassent non revocatos a nobis redire, Comitissa predicta, si eosdem, vel eorumdem alterum, in terris suis, vel districtu suo invenire contingeret, ipsa utrumque, vel eorum alterum, bona fide caperet, seu capi faceret, et, sine dilacione, redderet Capitulo Carnotensi ; nec super hoc dicto Capitulo aliud facere teneretur. Hec autem omnia supradicta in omnibus et singulis capitulis arbitrando dicimus, et precipimus firmiter et inviolabiliter observari et penitus adimpleri. Actum et pronunciatum, de consensu utriusque partis, . »


1 Robert de Courtenay, doyen (1248-1258).
2 Mathilde, fille unique d'Isabelle, veuve de Sulpice d'Amboise, qui fut comtesse de Chartres après son neveu Thibault VI, entra en possession du comté de Chartres en 1248, après la mort de sa mère ; elle était alors veuve de Richard, vicomte de Beaumont. Cette princesse mourut sans postérité en 1256, et le comté de Chartres passa à Jean de Châtillon, comte de Blois, son cousin issu de germain.