« Beati Ludovici de fundacione altarium Angelorum et Virginum et viginti libris pro
certis anniversariis. »
A Original en parchemin. Arch. dép.
Eure-et-Loir, RES 5. (ancienne cote : fonds du Chapitre, carton VI, C,
1).
B Cart. capellarum, fol. 25 r°.
a Cartulaire de Notre-Dame de Chartres, éd. Eugène de
Lépinois et Lucien Merlet, Chartres, 1862.
D'après a.
« In nomine sancte et individue Trinitatis, amen.
Ludovicus, Dei gracia,
Francorum Rex.
Notum facimus universis quod super procuracione seu gisto quod apud
Carnotum, in domo episcopi, super episcopum habebamus et
super alia procuratione seu gisto quod apud Fresneium1 villam suam ab eodem episcopo petebamus, inter
nos, pro nobis et nostris successoribus, et dilectum et fidelem nostrum Matheum, Carnotensem
episcopum, pro se et successoribus suis, consenciente Capitulo
Carnotensis ecclesie, talis compositio intercessit, quod
nos omne jus gisti seu procurationis hujusmodi quod ab ipso episcopo vel ejus
successoribus exigere poteramus, omnino memorato episcopo suisque successoribus
quittavimus im perpetuum et quitamus, ita quod nec nos nec successores
nostri possimus, ab ipso episcopo vel ejus successoribus, ratione gisti vel
procurationis, in predictis locis nec alibi, ullo unquam tempore aliquid exigere
in futurum.
Idem autem episcopus, pro hac quitatione et pace, promisit nobis et concessit
dare quinquaginta libras turonenses annui redditus im
perpetuum, de quibus taliter duximus ordinandum, videlicet quod nos,
ob devocionem precipuam quam ad ipsam ecclesiam
Beate-Marie Carnotensis habemus,
necnon divini amoris intuitu et ob remedium anime nostre et
antecessorum nostrorum, de predicto redditu duas capellanias in eadem ecclesia
institui volumus et fundari in duobus nominibus, quorum unum, a dextra parte prope
introitum porte Crucis ejusdem ecclesie, in honore cunctorum sanctorum Angelorum
Dei ; aliud vero, a sinistra parte propre introitum porte Crucis ejusdem ecclesie,
in honore omnium sacrarum Virginum construentur.
Quorum uterque capellanus, de predicta summa, quindecim libras
turonenses, ad talem terminum percipiet annuatim2, videlicet centum solidos in crastino
sancti Remigii, et alios centumin crastino Candelose, et alios centum solidos in
crastino Ascensionis dominice.
Tenebitur autem uterque ipsorum, diebus singulis, pro nobis quandiu vixerimus,
per se vel per alium, si legitimum impedimentum haberent, missam celebrare
secundum quod est in ecclesia consuetum.
Et frequentius missam de Sancto-Spiritu et de beata Dei genitrice petimus
celebrari, et in omnibus missis pro nobis collectam dici et orationem fieri
specialem.
Singulis autem diebus sabbati, ad altare de Sanctis Virginibus, missam de
gloriosa Virgine regina Virginum, et in altari de Sanctis
Angelis, qualibet secunda feria, missam de sanctis Angelis
celebrabunt, nisi diebus ipsis aliqua sollempnis festivitas eveniret, de qua
deberent facere potius officium proprium et sollempne.
Post decessum vero nostrum, in predictis duobus altaribus, missam que dicitur pro
defunctis fidelibus, singulis diebus, uterque celebrare tenebitur capellanus,
excepto quod in diebus sabbati ad altare de Virginibus missa de beata Virgine et
in secundis feriis ad altare de Angelis missa de Angelis
celebrabitur, sicut superius est expressum.
Diebus tamen sollempnibus in quibus non consuevit ecclesia celebrare pro Mortuis,
poterunt officium celebrare quod sollempnitati competet aut diei.
Collationem autem dictarum duarum capellaniarum nobis retinemus tantummodo prima
vice, et postmodum ad Capitulum in perpetuum pertinebit.
Volumus autem quod talibus conferantur qui alia ecclesiastica beneficia non
habeant et qui jam ad sacerdotium sint promoti, vel qui promoveri debeant in
proximis ordinibus successive, et qui personaliter et continue resideant in
eisdem.
Provideat tamen Capitulum quod interim, cotidie, pro nobis, sine
defectu aliquo, celebretur ibidem, sicut superius est expressum.
Donamus autem et concedimus de residuo dicti redditus, ad faciendum
distributiones, secundum disposicionem Capituli, canonicis et clericis ejusdem
ecclesie, in quinque anniversariis infra nominatis, viginti libras turonenses,
videlicet in anniversario clare memorie genitoris nostri
Ludoviciquatuor libras turonenses ; in anniversario pie recordationis
genitricis nostre Blanchequatuor libras turonenses ; in anniversario recolende memorie fratris
nostri R[oberti]3, quondam comitis
Attrebatensis, et eorum omnium qui in
Egypto et alias in transmarinis partibus nobis ibidem
existentibus decesserunt, quatuor libras turonenses ; in nostro eciam,
post decessum nostrum, similiter quatuor libras turonenses ; et in
anniversario karissime uxoris nostre
Margarete4,
Regine, post decessum ejusdem, quatuor libras turonenses.
Que quidem anniversaria sollempniter fieri petimus et ad majus altare diebus
obitus nostri, et distributiones anniversariorum illis dumtaxat fiant canonicis et
clericis qui interfuerint quolibet anniversario, tam in vigiliis quam in
missa.
Quandiu autem vixerimus nos et Regina predicta uxor nostra, pro nobis et ipsa, in
duobus proximis diebus post octabas Penthecostes, in quibus nullum
festum novem lectionum evenerit, una missa de Sancto-Spiritu et alia de beata
Virgine debent in eadem ecclesia sollempniter celebrari, et in utraque die
quatuor libras turonenses de predicta pecunia distribuentur canonicis
et clericis qui affuerint celebrationi missarum.
Tenetur autem episcopus Carnotensis et successores ejus,
qui pro tempore fuerint Carnotenses episcopi, predictum
redditum annuatim sine difficultate persolvere, videlicet triginta
libras ad terminum prelibatum pro duabus capellaniis capellanis qui pro tempore
deservient in eisdem, et dictas viginti libras Capitulo
Carnotensi ad faciendas distributiones in anniversariis
antedictis : ita quod si in solutione deficeret terminis prenotatis, nos et
successores nostri prefatum episcopum et successores ejus, ad requisitionem
Capituli, per captionem bonorum suorum possemus compellere ad solutionem de
predicto plenarie faciendam.
Quod ut perpetue stabilitatis robur obtineat, presentem paginam sigilli nostri
auctoritate ac regii nominis karactere inferius annotato
fecimus communiri.
Actum Carnoti, anno Domini millesimo ducentesimo
quinquagesimo nono, mense augusto, regni vero nostri anno tricesimo
tertio.
Astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa.
Dapifero nullo.
Signum Johannis5 buticularii.
Signum Affonsi6, camerarii.
Signum Egidii7, constabularii8. »