École des chartes » ELEC » Cartulaires d'Île-de-France » Vaux-de-Cernay » Tome premier (2e partie) 1251-1300 » 1281-1290 » 23 jun. 1284

De decimis quarumdam terrarum in parrochiis de Tilly, de Sancto-Supplicio, de Hericuria et de Heubecuria.

  • A Original en parchemin. — Inv., p. 90, l. 1, nº 20 bis.
  • a Cartulaire de l’abbaye Notre-Dame des Vaux-de-Cernay, de l’ordre de Cîteaux, au diocèse de Paris, éd. Lucien Merlet et Auguste Moutié, Paris, 1857-1858.
D'après a.

Transcriptum. — Universis presentes litteras inspecturis, frater Rogerus, dictus abbas Vallium Sarnaii, totusque ejusdem loci conventus, et prior et conventus ecclesie beate Marie de Salicosa, salutem in Domino sempiternam : Noveritis quod cum inter nos abbatem et conventum predictos, ex una parte, et nos priorem et conventum predictos, ex altera, verteretur contentio, controversia seu discordia, seu verti vel moveri speraretur, tam super possessione quam super proprietate decimarum quarumdam terrarum, in parrochiis de Tylli, de Sancto Supplicio, de Hericuria et de Heubecuria sitarum, quas terras nos predicti abbas et conventus in predictis parrochiis tenemus et possidemus et a quarum decimarum solutione dicimus nos esse penitus exemptos jure speciali, munitos ac etiam immunes. Dicimus eciam et asserimus nos predicti abbas et conventus quasdam de predictis terris, in processu arbitrii si necesse fuerit apercius declarandis, ante concilium generale1 acquisisse, et per provisionem dicti concilii generalis a solutione illarum decimarum immunes esse ; quasdam eciam post concilium generale, de quarum decimarum solucione privilegio speciali dicimus nos esse munitos. Et quarum terrarum decimas nos dicti prior et conventus jure communi asserimus ad nos spectare debere, utpote infra limites parrochiarum nostrarum predictarum constitutarum, et in quarum decimarum perceptionis possessione vel quasi, a tempore a quo non extat memoria, per manus illorum qui dictas terras possidebant, fructusque earumdem percipiebant, colligebant et levabant, et specialiter per manus dictorum abbatis et conventus seu aliorum eorum nomine, ipsis ratum habentibus, dicimus nos dicti prior et conventus fuisse in possessione vel quasi, et nos de illis per ipsos abbatem et conventum spoliatos esse de novo. Cumque super premissis fuisset inter nos abbatem et conventum, ex una parte, et nos priorem et conventum, ex altera, diucius altercatum, tandem de bonorum virorum et peritorum consilio, et pro vitandis laboribus et expensis, super omnibus contentionibus, controversiis motis seu que possent moveri occasione premissarum decimarum, inter nos usque ad tempus confectionis presentium, unanimi et communi assensu nostro, compromisimus1 in arbitros arbitratores seu amicabiles compositores, videlicet in venerabilem virum Johannem de Rivo, legum professorem, ex parte nostra predictorum abbatis et conventus, arbitrum seu amicabilem compositorem electum et nominatum, et in venerabilem virum dominum Guillelmum de Murellis, legum professorem, ex parte nostra predictorum prioris et conventus, arbitrum arbitratorem seu amicabilem compositorem electum et nominatum, et in discretum virum magistrum Nicholaum de Nova-Mansione, decanum de Vernone, a nobis ambabus partibus, tertium arbitrum arbitratorem seu amicabilem compositorem communiter electum et nominatum, si dicti duo arbitri seu amicabiles compositores in unam nequiverunt concordare sententiam. Et promisimus bona fide, hinc et inde alteri ab altero prestita corporali, et sub pena centum marcharum argenti solvendarum a parte resiliente vel resilire volente a dicto seu ordinatione dictorum arbitrorum, seu majoris partis eorumdem, seu ab illa parte per quam seu per cujus defectum steterit quominus in dicto arbitrio procedatur, parti dictum seu ordinationem dictorum arbitrorum seu majoris partis eorumdem observanti vel observare volenti, vel illi parti per quam non steterit quominus dictum arbitrium ad effectum deducatur, quod quicquid dicti arbitri, arbitratores seu amicabiles compositores seu major pars ipsorum super premissis ordinaverint, statuerint, injunxerint, preceperint seu duxerint statuendum, ordinandum, pace, concordia, judicio alto et basso, inter nos inviolabiliter observabimus et observare tenebimur, sub religione fidei antedicte et sub pena predicta. Volumus eciam et unanimiter consentimus quod dicti arbitri, arbitratores seu amicabiles compositores inter nos super premissis cognoscere possint, et dictum seu ordinationem seu sententiam suam arbitralem proferre, stando, sedendo diebus feriatis vel non feriatis, juris.......... servatum vel non observatum, partibus presentibus vel per contumaciam absentibus, dum tamen dictum seu ordinationem suam proferant proxima venturum, nisi terminus, de consensu parcium vel arbitrorum, fuerit ulterius prorogatus1. Et in testimonium omnium premissorum nos predicti abbas et conventus et nos predicti prior et conventus sigilla nostra presentibus litteris duximus apponenda, una cum sigillis dictorum arbitrorum. Qui arbitri, ad petitionem nostram, honus dicti arbitrii in se susceperunt. Actum .


1 Nous avons déjà rappelé, note 1. p. 570, la teneur du canon 55 du concile de Latran, qui régla la manière de percevoir les dîmes.
1 Voir la confirmation de ce compromis par Guillaume, archevêque de Rouen, le 3 juillet 1284, nº DCCCLXIX.
1 La Saint-Gilles est le 1er septembre ; mais dès le 12 juillet suivant, les arbitres se prorogèrent jusqu'à la Toussaint (voir nº DCCCLXX), et ce ne fut sans doute pas le seul délai apporté au prononcé du jugement. La difficulté de rapides communications rendait les procédures interminables au moyen âge. Voir à ce sujet un article que nous avons publié sur les Registres de l'officialité de Chartres Bibl, de l'Éc. des chartes, IVe série, t. IIe, p. 574 et suiv., I.